Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.


Czy kary za składowanie odpadów bez instrukcji eksploatacji składowiska odpadów (jeszcze przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) – dalej u.o.) po wpłaceniu do odpowiedniego organu trafiają w jakiejś części do gminy, na terenie której odpady były składowane w sposób niezgodny z przepisami (podobnie jak tzw. opłata marszałkowska za składowanie odpadów)? Jeśli tak, to w jakiej wysokości?

Odpowiedź:

Przed dniem wejścia w życie u.o. art. 402 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232) - dalej p.o.ś. miał brzmienie: Wpływy z tytułu opłat i kar za składowanie i magazynowanie odpadów stanowią w 50% dochód budżetu gminy, a w 10% - dochód budżetu powiatu, na których obszarze są składowane odpady.

Jeżeli składowisko odpadów jest zlokalizowane na obszarze więcej niż jednego powiatu lub więcej niż jednej gminy, dochód podlega podziałowi proporcjonalnie do powierzchni zajmowanych przez składowisko na obszarze tych powiatów i gmin (wersja z dnia 20 listopada 2009 r.; Dz. U. Nr 215, poz. 1664 zmieniająca ustawę z dnia 1 stycznia 2010 r.). Zatem, gmina uzyskiwała 50% wpływów z opłat, jeżeli składowisko było zlokalizowane na jej terenie. Po wejściu w życie u.o. otrzymywała również 50% wpływów z opłaty za składowanie, jeżeli nie należała do związku międzygminnego.

Uzasadnienie:

Akt u.o. wszedł w życie w dniu 23 stycznia 2013 r., nadając nowe brzmienie przepisowi art. 402 ust. 6 p.o.ś. Wraz z wejściem w życie u.o. zostało do niego dodane zdanie stanowiące, że w przypadku, gdy gmina należy do związku międzygminnego, którego zadaniem statutowym jest gospodarka odpadami, wpływy należne gminie stanowią wyłączny dochód budżetu tego związku międzygminnego i są przeznaczone na jego cele statutowe. W związku z tym pojawił się problem, czy w każdym przypadku gminy będące członkami takiego związku międzygminnego zobowiązane były do przekazywania wpływów, które dotychczas im przysługiwały, na rzecz tego związku. Odpowiedź na to pytanie nie była jednoznaczna, na co wskazują opinie przedstawicieli doktryny, często rozbieżne ze stanowiskiem Ministerstwa Środowiska.

Zdaniem Ministerstwa Środowiska, z dniem wejścia w życie u.o. gmina należąca do związku gmin traci należne jej dotychczas wpływy z tytułu opłat i kar za składowanie i magazynowanie odpadów na rzecz związku, nawet jeśli zadania związane ze składowaniem odpadów realizuje sama.

Natomiast przedstawiciele doktryny podnosili, że wpływy te powinny być przekazywane wyłącznie w przypadku realizowania przez związek zadań, które mogą być finansowane z wpływów z tytułu opłat i kar za składowanie i magazynowanie odpadów, jak również z uwagi na brzmienie art. 167 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań. Konsekwencją wprowadzenia zmiany do art. 402 ust. 6 p.o.ś. było uszczuplenie dochodu jednostki samorządu terytorialnego przeznaczanego na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej nałożonych na nią przepisami p.o.ś. W odpowiedzi na zmienioną treść art. 402 ust. 6 p.o.ś. wiele gmin podejmowało decyzję o wystąpieniu ze związku, aby nie tracić tej opłaty.

Ustawą z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2014 r. poz. 47) przywrócono zasadę, że gmina otrzymuje 50% opłat za składowanie odpadów, niezależnie od tego, czy należy do związku międzygminnego, którego zadaniem statutowym jest gospodarka odpadami, czy też do związku nie należy.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.