Osoba przebywa w ośrodku readaptacyjno-rewalidacyjnym poza terenem gminy. Przewidywany pobyt w tej placówce to okres 1 roku. Do zakończenia pobytu pozostało jeszcze 6 miesięcy. Osoba ta jest zameldowana na pobyt stały na terenie naszej gminy. Ostatnio wystąpiła o przyznanie zasiłku okresowego i potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Pracownik socjalny ośrodka właściwego ze względu na miejsce pobytu przesłał rodzinny wywiad środowiskowy, z którego wynika, że osoba nie posiada żadnych dochodów.

Który ośrodek pomocy społecznej jest właściwy do wydania powyższych decyzji?

Odpowiedź

Decyzje w sprawie świadczeń wydaje ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a w stosunku do osób bezdomnych – ośrodek działający w gminie ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.

Uzasadnienie

Właściwość miejscową organu w sprawach pomocy społecznej określa art. 101 ustawy o pomocy społecznej   - dalej u.p.s. Zasadą jest ustalanie właściwości według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c., miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Na miejsce zamieszkania składają się dwa zasadnicze elementy: faktyczne przebywanie i zamiar stałego pobytu. Dla ustalenia miejsca zamieszkania niezbędny jest nie tylko fakt, że osoba stale przebywa w danej miejscowości, ale także, że temu przebywaniu towarzyszy określony stan świadomości – zamiar stałego pobytu. Stały pobyt oznacza traktowanie określonej miejscowości jako centrum spraw życiowych danej osoby. Zgodnie z art. 28 k.c. można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Nie oznacza ono dokładnego adresu, chodzi tu wyłącznie o miejscowość, w której dana osoba przebywa. Należy podkreślić, że miejsce zamieszkania nie musi być tożsame z miejscem zameldowania.

Co do zasady, pobytu w różnego rodzaju placówkach socjalnych nie traktuje się równoznacznie z miejscem zamieszkania (do wyjątków należy pobyt w domu pomocy społecznej), pobyty te mają zwykle charakter przejściowy i nie wiążą się z zamiarem, o którym wyżej mowa. W związku z powyższym ośrodek pomocy społecznej działający w gminie, na terenie której jest prowadzona placówka readaptacyjno-rewalidacyjna, nie jest właściwy do wydania przedmiotowej decyzji (potwierdzenie uprawnień nie następuje w drodze decyzji). Nie wiadomo również ponad wszelką wątpliwość czy właściwym w tej sprawie będzie ośrodek, do którego przekazano rodzinny wywiad środowiskowy. Ośrodek ten powinien ustalić czy osoba zainteresowana zamieszkiwała na terenie jego działania przed umieszczeniem jej w ośrodku readaptacyjno-rewalidacyjnym. Nie chodzi tu tylko o jej zameldowanie, ale zamieszkiwanie w wyżej podanym znaczeniu. W związku z tym należałoby w szczególności sprawdzić czy przebywała ona z zamiarem stałego pobytu w miejscu, w którym była zameldowana. Odpowiedź pozytywna potwierdzi właściwość ośrodka, któremu przekazano dokumenty. W przypadku odpowiedzi negatywnej należy powiadomić ośrodek pomocy społecznej w miejscu, w którym przebywa osoba zainteresowana, może on udzielić świadczenia w miejscu pobytu, a następnie ustalić organ właściwy w sprawie i zażądać zwrotu poniesionych nakładów.

Jeżeli okazałoby się, że osoba zainteresowana ma status osoby bezdomnej (przesłanki bezdomności określa art. 6 pkt 8 u.p.s. ), to właściwy do wydania decyzji z zakresu pomocy społecznej będzie ośrodek, do którego przesłano wywiad, wówczas właściwość będzie ustalona ze względu na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)