Rada postanowiła o przeprowadzeniu referendum lokalnego w istotnej sprawie dotyczącej mieszkańców, formułując treść pytania referendalnego: "Czy jesteś za dochodzeniem strat miasta od Skarbu Państwa z tytułu niewłaściwego nadzoru prawnego i finansowego".
Wojewoda stwierdził nieważność uchwały. Uznał, że uchwała poddaje pod rozstrzygnięcie w drodze referendum tę kategorię spraw, które należą do wyłącznej kompetencji burmistrza.
NSA zwrócił uwagę, iż prawo mieszkańców do bezpośredniego wyrażania swej woli nie może być rozumiane jako wyłączające zasadę pośredniości wykonywania zadań. Funkcje radnych, członków zarządu, wójtów, burmistrzów i prezydentów stałyby się pozorne.
Referendum nie może zastępować stałego i nieprzerwalnego funkcjonowania organów stanowiących i wykonawczych nawet wtedy, gdy członkowie tych organów pragną scedować ciążącą na nich odpowiedzialność polityczną na samych mieszkańców, lub, gdy mieszkańcy z własnej inicjatywy chcą ich pozbawić prawa i obowiązku decydowania o sposobie wykonywania zadań publicznych.
Poznaj Linie Orzecznicze Lex >>>
Sąd podkreślił, iż nie każda sprawa należąca do wyłącznej właściwości organu gminy może być przedmiotem referendum, wyłączone będą m.in. kwestie zdeterminowane przez prawo procesowe czy też, jak w rozpoznawanej sprawie, kwestie zdeterminowane prawnie poprzez regulację statuującą odpowiedzialność prawną określonego organu z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
W ocenie NSA sporne referendum prowadziłby do rozstrzygnięcia sprzecznego z prawem nie dlatego, że społeczność lokalna nie może zastępować burmistrza, ale dlatego, że ustawowy obowiązek burmistrza dochodzenia roszczeń gminy od Skarbu Państwa i to w odpowiedniej wysokości, obciąża wyłącznie jego a wynik referendum nie mógłby go od tego obowiązku zwolnić bądź też dopiero obowiązek ten nałożyć.
Na podstawie:
Wyrok NSA z 1 września 2015 r., sygn. akt II OSK 1992/15, prawomocny
