Na sesji Sejmiku województwa mazowieckiego 19 grudnia 2016 r. podjęto uchwałę w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla tego województwa oraz w sprawie wykonania tego planu. Uchwała została podjęta na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.
Wojewoda unieważnia uchwały sejmiku
W rozstrzygnięciu nadzorczym ze stycznia 2017 r., wojewoda stwierdził nieważność dwóch uchwał: zarówno w sprawie przyjęcia WPGO, jak i wykonania tego Planu. W wydanym rozstrzygnięciu Wojewoda wytknął organom samorządu województwa szereg naruszeń proceduralnych przy uchwalaniu WPGO, a w szczególności podkreślił nieprawidłowość przeprowadzenia konsultacji społecznych. Województwo jako skarżący, twierdził, że wojewoda nie wyjaśnia, na czym właściwie, w jego ocenie, polega naruszenie prawa to z jednej strony trudno przyjąć, że jest to właśnie istotne naruszenie, a z drugiej strony uniemożliwia wprost polemikę z takim stanowiskiem.
Za istotne naruszenie prawa uznaje się bowiem uchybienie prowadzące do takich skutków, które nie mogą zostać zaakceptowane w demokratycznym państwie prawnym, które wpływają na treść uchwały.
Skarga marszałka do WSA
W tej sytuacji marszałek województwa złożył skargę na akt nadzoru do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zarzucono w niej wojewodzie m.in. podjęcie rozstrzygnięcia z naruszeniem obowiązującej procedury. Zdaniem Samorządu Województwa, wojewoda nie był w stanie dokonać oceny zgodności z prawem WPGO w pełnym zakresie, ponieważ nie dysponował całym materiałem dowodowym. Kolejnym z zarzutów, podniesionym w skardze, było to, że wojewoda nie zawiadomił władz województwa o wszczętym postępowaniu nadzorczym, w związku z czym strona skarżąca nie wiedziała, jakich nieprawidłowości w trakcie uchwalania WPGO dopatrzył się organ nadzoru.
Co więcej skarżący podkreślali, że minister Środowiska nie wniósł uwag do Planu inwestycyjnego dla województwa, a uchwalony plan jest tożsamy z projektem przedstawionym Ministrowi Środowiska. A zatem - nie zostały wprowadzone żadne zmiany w stosunku do wersji uzgadnianej przez Ministra Środowiska.
Prokurator Prokuratury Rejonowej Anna Więckowska opowiedziała się za oddaleniem skargi kasacyjnej ze względu na niepoinformowanie społeczeństwa o zasadach gospodarowania odpadami.
WSA oddala skargę marszałka
WSA w Warszawie oddalił skargę samorządu województwa na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego stwierdzające nieważność uchwały w sprawie przyjęcia WPGO.
W ocenie sądu, opisane w rozstrzygnięciu nadzorczym oraz w skardze zmiany miały charakter istotny i miały bezpośredni wpływ na treść Planu. Sąd w tym zakresie podzielił stanowisko wojewody przedstawione w rozstrzygnięciu nadzorczym.
Sąd stwierdził, że do momentu uchwalenia Planu przez sejmik, mimo wprowadzenia licznych zmian w projekcie, nie przekazano go do ponownego zaopiniowania ministrowi środowiska.
WSA podkreślił, iż przeprowadzenie konsultacji społecznych w toku procedowania nad kształtem WPGO wynika z ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Partycypacja publiczna w tego rodzaju postępowaniach gwarantowana jest ponadto przez przepisy Konstytucji RP.
Skarga do NSA
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego województwo mazowieckie wskazało, że wyrok w I instancji dotyczył głównie uchwały, a nie zarządzenia nadzorczego wojewody. Ponadto marszałek zakwestionował tezę sądu, iż udział społeczeństwa w podejmowaniu uchwał dotyczących odpadów nie jest istotny, gdyż uchwały wprowadzały tylko nieznaczne zmiany do zapisów już istniejących.
Naczelny Sąd Administracyjny 26 kwietnia br. oddalił skargę kasacyjną województwa mazowieckiego, uznając, ze rozstrzygniecie WSA w Warszawie jest prawidłowe.
Udział społeczeństwa - konieczny
NSA zwrócił uwagę, że brak udziału społeczeństwa w konsultacjach dotyczących dokumentów planistycznych w zakresie odpadów jest poważnym naruszeniem. Nawet jeśli w poprzednich latach ten udział był zagwarantowany, należało procedurę konsultacyjną powtórzyć.
- Nieponowienie konsultacji społecznych w stosunku do poczynionych zmian w treści Planu to poważne uchybienie sejmiku - powiedział sędzia sprawozdawca Grzegorz Czerwiński. - Korekty poczynione w Planie gospodarki odpadami były istotne. Nie można akceptować sytuacji, gdy niektóre podmioty zajmujące się odpadami są arbitralnie eliminowane - dodał.
- Wyrok ten jest fundamentalnym rozstrzygnięciem dla całej gospodarki odpadami w kraju, nie tylko dla województwa mazowieckiego - komentował orzeczenie Stefan Kotlewski, radny województwa. - Wiąże się z odebraniem województwu korzystania z unijnych środków pomocowych przez przedsiębiorstwa w regionie - dodaje.
Zdaniem radnego zarządzenie nadzorcze wojewody to efekt rozgrywki politycznej między prezydent Warszawy a wojewodą.
Sygnatura akt II OSK 235/18, wyrok z 26 kwietnia 2018 r.
Utrzymanie czystości i porządku w gminach. Komentarz