Strategia Europa 2020 zakłada rozwój inteligentny, oparty na wiedzy i innowacjach oraz zrównoważony, czyli zmierzający do gospodarki niskoemisyjnej, a jednocześnie sprzyjający włączeniu społecznemu, gospodarczemu i terytorialnemu, czyli zapobiegający wszelkiemu wykluczeniu. Ma to być rozwój sprzyjający dalszej spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej przy wykorzystaniu infrastruktury i wiedzy informacyjnej. Oznacza to, że wsparciem z funduszy Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014-2020 objęte będą programy i projekty wspierające wzrost zatrudnienia w gospodarce nowych technologii, transfer wiedzy i innowacji z sektora nauki do gospodarki, rozwój usług e-administracji, budowanie inteligentnych przestrzeni, czyli systemów sieciowych skoncentrowanych na społeczeństwie i integrujących sektory: gospodarki, nauki i administracji.
Realizacji celów Strategii Europa 2020 dedykowane są cele tematyczne, priorytety i działania we wszystkich krajowych i regionalnych programach operacyjnych. Nadrzędnym celem PO PC jest zbudowanie i wykorzystanie potencjału cyfrowego do poprawy jakości życia społeczeństwa.
Budowa takiego systemu obejmuje dwa filary:
- infrastrukturalny, związany z rozwojem dostępu do szerokopasmowego Internetu;
- społeczny, związany ze wspieraniem umiejętności cyfrowych obywateli.
Zróżnicowany poziom społeczeństwa informacyjnego w Polsce
Według danych Stowarzyszenia Miasta w Internecie, w 2010 roku ponad połowa Polaków miała już dostęp do zasobów informacyjnych Internetu. Jednocześnie, społeczeństwo polskie było bardzo rozwarstwione cyfrowo, bo 13 milionów Polaków było analfabetami cyfrowymi, nie mając podstawowej wiedzy o wykorzystaniu teleinformatyki w życiu codziennym. Skutkiem tego stanu było i jest ograniczenie szans rozwojowych Polski i jej mieszkańców .
Sytuacja ta ulega systematycznej poprawie. W 2012 r. zapewniono możliwość stacjonarnego dostępu do Internetu dla 69,1 % gospodarstw domowych (w porównaniu do 95,5% dla UE 27), przy czym 96,5% populacji miało możliwość szerokopasmowego dostępu za pośrednictwem sieci mobilnych (w porównaniu do 96,3% dla UE 27). Na koniec 2012 r. zapewniono pokrycie dostępem do Internetu o przepustowości co najmniej 30 Mb/s na poziomie 44,5 % gospodarstw domowych (w porównaniu do 53,8% dla UE 27). Około 1,3% łączy stacjonarnych miało prędkości co najmniej 100 Mb/s (w porównaniu do 3,4 % dla UE 27) .
W 2013 r. przez Internet złożono ponad 12 mln deklaracji podatkowych, pobrano ponad 50 mln odpisów z KRS-u, wykonano ponad 150 mln odsłon ksiąg wieczystych .
Obserwujemy też ciągły rozwój usług handlowych w sieci. W styczniu 2013 roku w Polsce działało już około 12 tys. sklepów internetowych. Sprzedaż internetową szacowano wówczas na ok. 23 mld zł. Szacuje się, że dynamika wzrostu tego rynku sięga 10%, a w niektórych branżach nawet 20% roczne . Rynek internetowej sprzedaży biletów na imprezy kulturalne i sportowe w Polsce jest wart ponad 500 mln zł i w kolejnych latach będzie dynamicznie się rozwijał. Polacy doceniają przede wszystkim szybkość i wygodę, jaką oferują zakupy wejściówek w sieci. Tradycyjne punkty sprzedaży mogą za kilka lat zniknąć z rynku .
Nie można jednak stwierdzić, że pokonaliśmy już barierę cyfryzacji i staliśmy się społeczeństwem informacyjnym. Ciągle bowiem występuje duże zróżnicowanie w dostępie do sieci informatycznej, zakresie i sposobie wykorzystania Internetu zarówno przez podmioty gospodarcze jak i administrację publiczną. W diagnozie z czerwca 2013 roku wskazuje się na brak spójności systemów informatycznych, fragmentaryczność rozwiązań, ogólnie niski poziom zaawansowania usług e-administracji i wdrożenia elektronicznych systemów obiegu dokumentów, a także istotne problemy z uwierzytelnianiem, jako barierę rozwoju tych usług. Stan ten potwierdzają badania szczegółowe. W 2012 roku dwie gminy województwa podlaskiego nie posiadały jeszcze oficjalnych stron internetowych . Wśród 47 badanych gmin posiadających strony internetowe, zakres zamieszczonych w nich informacji był znacznie zróżnicowany, np. 19% nie posiadało zakładki - aktualności; informacje o godzinach pracy urzędu zamieszczone były jedynie na 41% stron; występowanie praktycznych informacji z zakresu procedur ułatwiających załatwianie spraw stwierdzono jedynie w granicach od 13% gmin dla decyzji środowiskowych, do 25% gmin dla ustalenia warunków zabudowy; najwięcej, bo 83% stron zawierało informacje o atrakcjach turystycznych .@page_break@
Podstawowe założenia Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020
Poza Strategią Europa 2020, układ odniesienia dla PO PC stanowi siedem obszarów priorytetowych Europejskiej Agendy Cyfrowej :
1. europejska gospodarka bez granic – jednolity rynek cyfrowy;
2. przyśpieszenie innowacji w sektorze publicznym;
3. bardzo szybki Internet – popyt i podaż;
4. chmura obliczeniowa;
5. zaufanie i bezpieczeństwo;
6. przedsiębiorczość oraz cyfrowe miejsca pracy i umiejętności;
7. program działań przemysłowych na rzecz kluczowych technologii wspomagających.
Założenia te wymagają reinterpretacji w świetle specyficznych potrzeb i uwarunkowań Polski oraz zasad wykorzystywania funduszy strukturalnych. Z PO PC wsparcie uzyskają przedsięwzięcia administracji centralnej. Przedsięwzięcia administracji samorządowej, będą współfinansowane z programów regionalnych. Beneficjentami programu mogą być jednostki administracji rządowej oraz jednostki im podległe, jednostki naukowe, placówki kultury, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa. W programie założono cztery osie priorytetowe:
- Oś I. Powszechny dostęp do szybkiego Internetu;
- Oś II. E-Administracja i otwarty rząd;
- Oś III. E-Integracja grup wykluczonych cyfrowo i upowszechnienie technologii informacyjno-komunikacyjnych;
- Oś IV. Pomoc techniczna.
W ramach osi priorytetowych programu założono osiem celów szczegółowych.
W ramach osi I realizowany będzie jeden cel szczegółowy:
1. zwiększenie powszechnego dostępu do szerokopasmowego szybkiego Internetu i ograniczenie terytorialnych różnic w tym zakresie.
W ramach celu 1 zakłada się, że do 2020 roku każdy Polak będzie miał dostęp do szybkiego Internetu – czyli o przepustowości powyżej 30 Mb/s. Wspierane będą projekty budowy sieci dostępowej oraz uzupełniania sieci szkieletowej i dystrybucyjnej powstałej w latach 2007-2013. Ma to dotyczyć obszarów, gdzie nie można zapewnić szerokopasmowego dostępu do Internetu na warunkach rynkowych. Przewiduje się możliwość realizacji projektów w partnerstwie publiczno-prywatnym. Wspierane będą też projekty polegające na dostarczaniu usług substytucyjnych, czyli takich, gdzie dopuszcza się obniżenie efektywnej prędkości transmisji poniżej 30 Mb/s., ale będzie to możliwe wyłącznie, na obszarach szczególnie zagrożonych trwałym wykluczeniem cyfrowym, gdzie budowa sieci zgodnie z wymaganiami Europejskiej Agendy Cyfrowej nie jest uzasadniona ekonomicznie. Taka ściśle ukierunkowana interwencja może objąć od 6-8% gospodarstw domowych. W projektach uczestniczyć mogą przedsiębiorcy telekomunikacyjni, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki i stowarzyszenia (w sytuacji, gdy mechanizmy rynkowe zawiodą i przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie będą zainteresowani realizacją inwestycji na danym obszarze)
W ramach osi II realizowane będą trzy cele szczegółowe (2-4):
2. zwalczanie wykluczenia cyfrowego, podniesienie dostępności do e-usług publicznych;
3. usprawnienie funkcjonowania cyfrowej administracji publicznej, wzrost cyfrowej efektywności e-urzędów i jakości e-usług publicznych;
4. zwiększenie dostępności i wykorzystania informacji sektora publicznego.
W ramach celu 2. wspierane będą podmioty publiczne w tworzeniu i rozwoju nowoczesnych e-usług oraz integracji usług na wspólnej platformie ePUAP, portalu usług publicznych., celem zwiększenia interoperacyjności systemów informatycznych i rejestrów publicznych. Priorytetowo traktowane będą obszary e-usług opisane w Programie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa:
1. sprawy administracyjne, w szczególności obywatelskie;
2. rynek pracy, w szczególności utrata i poszukiwanie pracy;
3. ochrona zdrowia;
4. prowadzenie działalności gospodarczej, w tym zamówienia publiczne;
5. rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.
6. wymiar sprawiedliwości i sądownictwo;
7. bezpieczeństwo i powiadamianie ratunkowe;
8. rozliczanie podatków i obsługa celna;
9. zabezpieczenia społeczne - ubezpieczenia i świadczenia społeczne;
10. udostępnianie zasobów informacyjnych administracji i nauki, w tym szkolnictwa wyższego.
W ramach celu 3. zakłada się usprawnienie funkcjonowania administracji rządowej dzięki upowszechnianiu systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją oraz systemów klasy ERP, standaryzacji kluczowych interfejsów, zapewnieniu interoperacyjności systemów oraz ich integracji na wspólnej platformie elektronicznych usług administracji publicznej ePUAP, zapewnieniu otwartego, bezwnioskowego dostępu do informacji sektora publicznego (ISP) i podnoszenie kwalifikacji kadr IT, polityce bezpieczeństwa teleinformatycznego oraz przetwarzaniu danych osobowych.
W ramach celu 4. zakłada się zwiększenie podaży informacji sektora publicznego (ISP) w Internecie, poprzez opisywanie ISP metadanymi według określonych standardów, dostosowanie informacji do formatów umożliwiających odczyt maszynowy, digitalizację zasobów kultury, poprawę jakości danych, udostępnienie informacji on-line za pomocą profesjonalnych narzędzi, w szczególności interfejsów oraz repozytoriów z danymi surowymi, poprawę dostępności ISP dla osób niepełnosprawnych, budowę lub rozbudowę infrastruktury na potrzeby przechowywania udostępnianych informacji. Zakłada się wsparcie finansowe dla podmiotów spoza administracji publicznej, by tworzyły usługi, treści i aplikacje wykorzystujących e-usługi publiczne i informacje sektora publicznego. Usługi takie będą mogły być oferowane przez różne podmioty, w różnych modelach organizacyjnych i biznesowych, w tym także w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Warunkiem uzyskania wsparcia na digitalizację będzie udostępnianie jej efektów do ponownego wykorzystywania w celach komercyjnych i niekomercyjnych.
W projektach tych może brać udział szeroka gama jednostek administracji rządowej oraz jednostek im podległych, sądy i prokuratury, konsorcja uprawnionych podmiotów z przedsiębiorstwami, organizacjami pozarządowymi, jednostkami naukowymi i badawczo-rozwojowymi lub podmiotami leczniczymi o charakterze ponadregionalnym.
W ramach osi III realizowane będą dwa cele szczegółowe (5-6):
5. e-integracja i e-aktywizacja społeczeństwa na rzecz zwiększenia aktywności oraz jakości korzystania z Internetu;
6. pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów dla zwiększenia zastosowania rozwiązań cyfrowych w gospodarce i administracji.
W ramach celu 5. zakłada się wsparcie wykorzystania lokalnych centrów aktywności do działań cyfrowej integracji i aktywizacji i wsparcie inicjatyw społecznych na rzecz aktywizacji cyfrowej i e-integracji. O środki unijne będą mogły się starać organizacje pozarządowe, ich konsorcja z samorządami, uniwersytety III wieku i inne .
W ramach celu 6. przewiduje się realizacje działania: E – pionier – promowanie zaawansowanych kompetencji cyfrowych poprzez konkurs i program dla zdolnych programistów. Celem działania jest wykorzystanie potencjału uzdolnionych studentów kierunków z zakresu TIK. Ma ono również na celu podniesienie świadomości społecznej, że zaawansowane kompetencje cyfrowe mogą służyć do rozwiązywania istotnych problemów społecznych. Działanie ukierunkowane będzie na inspirowanie pomysłów, animowanie partnerstw, doprowadzenie do dyfuzji efektów prac konkursowych oraz przyczynienie się do budowy kultury cyfrowej w społeczeństwie.
W ramach osi IV realizowane będą dwa cele szczegółowe(7-8):
7. wsparcie procesu zarządzania i wdrażania programu;
8. informacja, promocja i doradztwo.
Realizacja tych celów ma zapewnić sprawność instytucjonalną wraz z zapleczem administracyjno-technicznym zarządzania programem. Zakłada się też realizację szeroko zakrojonych działań informacyjno-promocyjnych opartych na bieżącym, ogólnodostępnym i zrozumiałym przekazie informacji dotyczących zakresu wsparcia oraz promocji efektów już wdrożonych.