Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy, który zatrudniaja pracowników zajmujących się opróżnianiem koszy ulicznych oraz na przystankach komunikacji (niesegregowane odpady komunalne)?

Czy pracownikom tym należy zapewnić szczepienia ochronne?
Jeżeli tak, to jakie rodzaje szczepień?

Odpowiedź

1) Szczegółowe obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracowników przy pracach związanych z odpadami komunalnymi określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy gospodarowaniu odpadami komunalnymi (Dz. U. Nr 104, poz. 868) - dalej r.b.h.p.g.o.

2) Pracodawca zatrudniający pracowników przy czynnościach związanych z usuwaniem odpadów komunalnych (bez usuwania nieczystości ciekłych) powinien zapewnić tym pracownikom szczepienia ochronne przeciwko tężcowi.

Uzasadnienie

Ad. 1) Stosownie do zapisów r.b.h.p.g.o. pracodawca zatrudniający pracowników przy pracach związanych z odpadami komunalnymi powinien w szczególności:
1) ustalić w formie wykazu rodzaje prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji ze względu na możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego oraz zapoznać z nimi pracowników,
2) zapewnić odpowiednie środki ochrony indywidualnej (w szczególności odzież: rękawice, kurtki, kombinezony itp.; odzież ta powinna być odpowiednio oznakowana elementami odblaskowymi i powinna spełniać wymagania przepisów o systemie oceny zgodności),
3) zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej (w szczególności apteczki, pojemniki z solą fizjologiczną lub wodą destylowaną do przemywania oczu, pojemnik zapewniający dostęp do czystej wody), aby w przypadku zranienia się przez pracownika nie dopuścić do kontaktu otwartej rany z odpadami komunalnymi, a zranienie jak najszybciej opatrzyć,
4) nie dopuszczać do pracy w bezpośrednim kontakcie z odpadami, urządzeniami i instalacjami, które służą do transportu, przeładunku i przetwarzania odpadów komunalnych, pracowników z widocznymi ranami i zmianami skórnymi,
5) przy używaniu pojazdów do transportu odpadów komunalnych wyznaczyć pracownika obsługującego pojazd do:
a) codziennego (przed rozpoczęciem pracy), starannego sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, ogumienia, mechanizmu i instalacji unoszących oraz wyładowczych;
b) prowadzenia dokumentacji przeprowadzonej kontroli, o której mowa w pkt a);
c) w razie zauważenia uszkodzenia lub nieprawidłowej pracy pojazdu zawiadomienia o tym osoby odpowiedzialne za stan techniczny pojazdów.
6) niedopuszczanie do pozostawania pracowników na stopniach komór ładunkowych pojazdu do wywozu odpadów,
7) stosowanie pojazdach rozwiązań technicznych lub organizacyjnych umożliwiających uruchomienie mechanizmu unoszącego pojemniki, komorę ładunkową lub inne elementy wyposażenia technicznego służące do przeładunku odpadów przy jednoczesnym zabezpieczeniu pojazdu przed niepowołanym uruchomieniem lub dostaniem się do kabiny osoby nieupoważnionej (uruchamianie mechanizmów przeładunkowych może odbywać się wyłącznie pod nadzorem osób upoważnionych),

Ponadto pracownicy mający bezpośredni kontakt z odpadami komunalnymi powinni korzystać z oddzielnych pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, takich jak szatnie przepustowe, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy i jadalnie.

Należy również pamiętać o spełnieniu wymagań prawnych określonych w przepisach ogólnych (np. w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm., rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.; rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów; Dz. U. Nr 60, poz. 279; rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych; Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm., czy też rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki; Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.), które zobowiązują pracodawcę m.in. do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, zapewnienia w określonych przypadkach posiłków profilaktycznych i napojów, przeprowadzanie pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, zapewnienie szkoleń z zakresu bhp oraz badań profilaktycznych.

Powyżej przedstawiłem jedynie najważniejsze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prawa budowlanego, jakie powinien spełnić pracodawca zatrudniający pracowników przy pracach związanych z odpadami komunalnymi. Wobec mnogości przepisów prawa w tym zakresie, sugeruję zapoznanie się z całością przepisów, które można znaleźć w naszym Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Ad. 2) W myśl art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.) – u.z.z.z.ch.z.l., w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne, wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz. U. poz. 40).

Zgodnie z załącznikiem do powołanego rozporządzenia, przy czynnościach związanych z usuwaniem odpadów komunalnych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi pracodawca powinien zapewnić szczepienia przeciw tężcowi, natomiast przy czynnościach polegających na usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi, szczepienia przeciw:
1) tężcowi,
2) wirusowemu zapaleniu wątroby typu A,
3) durowi brzusznemu.

Ponadto, stosownie do postanowień art. 20 ust. 2 u.z.z.z.ch.z.l., pracodawca lub zlecający wykonanie prac zobowiązany jest poinformować pracownika lub inną osobę mającą wykonywać pracę narażającą na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych – jeszcze przed podjęciem czynności zawodowych – o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu takich czynności. Zgodnie z art. 20 ust. 3 u.z.z.z.ch.z.l. koszty przeprowadzania tych szczepień oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca.