Proces likwidacji szkoły zawsze powinien poprzedzać podjęcie przez radę organu prowadzącego uchwały o zamiarze likwidacji szkoły, placówki (art. 59 ust. 1 w związku z art. 5c pkt 1 ustawy o systemie oświaty ). W kompetencji – odpowiednio – wójta, burmistrza, prezydenta miasta leży przygotowanie projektu uchwały rady gminy w sprawie zamiaru likwidacji szkoły, placówki (art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym ). Do sporządzonego projektu uchwały o zamiarze likwidacji szkoły należy dołączyć uzasadnienie zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908, dalej: ZTP). Uzasadnienie uchwały powinno zawierać szczegółowy opis przyczyn podjęcia decyzji o zamiarze likwidacji, dane, które dotyczą zapewnienia możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, informacje o organizacji i sposobie bezpłatnego dowozu, jak również informacje dotyczące spraw kadrowych nauczycieli i pracowników niepedagogicznych likwidowanych szkół i placówek (§ 131 w związku z § 142 i § 143 ZTP).

Zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm.) oraz uchwałą Sądu Najwyższego podjętą w składzie siedmiu sędziów w dniu 17 czerwca 1993 r., sygn. I PZP 2/93 (OSNC 1994, nr 1, poz. 1), organy samorządu terytorialnego są obowiązane do zasięgnięcia opinii związków zawodowych odnośnie założeń i projektów aktów prawnych, o ile obejmują one zakres przedmiotowy działalności związku. W związku z powyższym projekt uchwały o zamiarze likwidacji wraz z uzasadnieniem powinien zostać skierowany do zakładowej organizacji związkowej w celu zaopiniowania. Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych zakładowa organizacja związkowa przedstawia opinię w terminie 30 dni. Nieprzedstawienie opinii we wskazanym terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty organ podejmujący się likwidacji szkoły jest zobowiązany do zawiadomienia o zamiarze likwidacji co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji właściwego kuratora oświaty. Obok kuratora oświaty należy poinformować dodatkowo rodziców uczniów; należy zwrócić uwagę, że chodzi w tym przypadku o skuteczne powiadomienie – przykładowo wysłanie indywidualnych zawiadomień za poświadczeniem odbioru. Zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty szkoła prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego może zostać zlikwidowana po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty.
@page_break@
Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty szkoła publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego po zapewnieniu uczniom przez organ prowadzący możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu. Uchwała w przedmiocie likwidacji szkoły publicznej powinna zostać zawarta w takim czasie, aby zgodnie z przepisami prawa oświatowego przeprowadzić procedury rozwiązywania stosunku pracy z zatrudnionymi tam nauczycielami i pracownikami niepedagogicznymi (art. 59 ust. 2 ustawy o systemie oświaty w związku z art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.). Zgodnie z art. 59 ust. 3 ustawy o systemie oświaty dokumentację zlikwidowanej szkoły przekazuje się organowi, który prowadzi szkołę, z wyjątkiem dokumentacji przebiegu nauczania, którą przejmuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Organ prowadzący zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o systemie oświaty powinien po dokonanej likwidacji ponownie ustalić sieć szkół publicznych i dostosować obwody po likwidacji.

W działaniach organów prowadzących sprawy likwidacji szkół bardzo często pojawiają się różnego rodzaju nieprawidłowości. Do najczęściej występujących problemów pojawiających się w toku procedury likwidacyjnej szkoły należy niepodejmowanie uchwał o zamiarze likwidacji szkoły, niezachowanie sześciomiesięcznego obowiązkowego terminu powiadamiania rodziców o zamiarze likwidacji (uzasadnienie wyroku NSA – Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 5 maja 1998 r., sygn. II SA/Wr 1472/97, w którym wskazano, iż datą, od której należy liczyć bieg sześciomiesięcznego terminu wskazanego w art. 59 ust. 1 ustawy o systemie oświaty , jest dzień podjęcia uchwały o zamiarze likwidacji szkoły, nie zaś dzień wpłynięcia pisma w tej sprawie do kuratora oświaty). Inna nieprawidłowość to nieskuteczność lub brak zawiadomienia przez organ nadzoru osób będących stronami w sprawie (uzasadnienie wyroku WSA w Olsztynie z dnia 11 grudnia 2008 r., II SA/Ol 859/08). W konsekwencji dochodzi do naruszenia m.in. art. 61 ust. 4 Kodeksu postępowania administracyjnego , zgodnie z którym „o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie”. Jednakże zgodnie z uzasadnieniem wyroku WSA w Olsztynie „sam brak zawiadomienia o wszczęciu działań podejmowanych przez organ nadzoru nie może powodować wadliwości tych działań, chyba że mogły mieć one wpływ na wynik sprawy”. Innym rodzajem naruszenia, którego dopuszcza się organ nadzoru, jest naruszenie procedury administracyjnej polegające na niezastosowaniu art. 10 Kodeksu postępowania administracyjnego , zgodnie z którym „organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów, materiałów oraz zgłoszonych żądań”. Od zasady tej organ może odstąpić „tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną” (art. 10 ust. 2 Kodeksu postępowania administracyjnego , por. uzasadnienie powołanego wyroku WSA w Olsztynie). Do innych nieprawidłowości należą: nieokreślenie sieci i obwodów szkół publicznych po dokonanej likwidacji, niewystarczające działania zmierzające do zagospodarowania nieruchomości po zlikwidowanych szkołach, niezapewnienie możliwości kontynuacji nauki w szkole publicznej, lecz w szkołach o uprawnieniach szkoły publicznej powstałych na bazie likwidowanych szkół, dla których organem prowadzącym była fundacja.


Przydatne materiały:

 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)