Zbiórką publiczną, w myśl art. 1 ust. 1 nowej ustawy, jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na określony cel. Ów cel powinien być zgodny z prawem, a ponadto mieścić się w tzw. sferze zadań publicznych, o której mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536 ze zm.), zwanej dalej: „u.d.p.p.”. Sfera zadań publicznych została jednak skonstruowana przez prawodawcę na tyle szeroko, że w dużej mierze pokrywa się z treścią potocznie rozumianego pojęcia „celu społecznego”.

Dodatkowo celem zbiórek może być cel religijny. Jednakże spod tak zakrojonego zakresu przedmiotowego tej instytucji należy wyłączyć określone sytuacje. Zbiórką publiczną nie jest bowiem, za art. 2 tej ustawy, m.in. zbieranie ofiar: (1) na terenach szkolnych wśród młodzieży, odbywające się na podstawie pozwolenia władz, (2) na terenach kościelnych, (3) w drodze loterii pieniężnych i fantowych.

Uprawnienie do prowadzenia zbiórek publicznych przysługuje tzw. „organizatorowi zbiórki”. Może nim być organizacja pozarządowa (np. fundacja, stowarzyszenie), podmiot określony w art. 3 ust. 3 u.d.p.p. (np. spółdzielnia socjalna, spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie działa w celu osiągnięcia zysku oraz przeznacza całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznacza zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników), a także komitet społeczny. Komitet społeczny to jednostka organizacyjna powołana z myślą o przeprowadzeniu zbiórki publicznej.

Powołują go aktem założycielskim co najmniej trzy osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz niekaralne za określone w ustawie typy przestępstw. Taki akt założycielski przybiera postać formularza urzędowego. Znajduje się on na Portalu Zbiórka Publiczna (www.zbiorka.gov.pl) – prowadzonym przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Można wykorzystać go zarówno w formie elektronicznej i papierowej.

Proces prowadzenia zbiórek publicznych został znacznie uproszczony i odformalizowany. Pod rządami uprzednio obowiązującej ustawy „organizator zbiórki” musiał wystąpić o pozwolenie na przeprowadzenie zbiórki publicznej do organu administracji publicznej, którego właściwość zależała od zasięgu zbiórki. Mógł nim być: wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa lub minister właściwy. Prawodawca – co należy ocenić w pełni pozytywnie – zrezygnował z tej formy reglamentacji i zniósł pozwolenie zastępując je zgłoszeniem. Organizator zbiórki musi jedynie zgłosić zbiórkę publiczną, określić jej cele, termin, miejsce oraz sposób przeprowadzenia, a ponadto wskazać swoje dane. Zgłoszenie następuje do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, który – gdy zadość uczyniono wszelkim wymaganiom ustawy – zamieszcza stosowną informację na Portalu Zbiórka Publiczna. Jak stanowi art. 5 ust. 1 ustawy: „zbiórka publiczna może zostać przeprowadzona po jej zgłoszeniu przez organizatora zbiórki i zamieszczeniu informacji o zgłoszeniu (…) na ogólnopolskim portalu zbiórek publicznych (...)”.

Zgłoszenie zbiórki jest dokonywane przy użyciu formularza elektronicznego, choć dopuszcza się jednocześnie zgłoszenie w postaci papierowej. Zgłoszenie elektroniczne należy opatrzyć bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub podpisem potwierdzonym profilem zaufania ePUAP.

Dowiedz się więcej z książki
	Prawo o zgromadzeniach rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

Minister właściwy do spraw administracji publicznej odmawia, działając w formie decyzji administracyjnej, zamieszczenia informacji o zgłoszeniu zbiórki publicznej na Portalu Zbiórka Publiczna, gdy: (1) wskazany w zgłoszeniu cel nie jest zgodny z prawem, (2) cel ten wykracza poza sferę zadań publicznych lub nie jest celem religijnym, (3) do dnia wpływu zgłoszenia zbiórki publicznej nie zostało jeszcze zamieszczone sprawozdanie z poprzedniej zbiórki publicznej danego organizatora.

Informacje o zgłoszeniu zbiórki publicznej są zamieszczane na Portalu Zbiórka Publiczna. Wskazana strona internetowa ma bardzo przejrzysty interfejs, klarowną strukturę i – zdaje się być – funkcjonalną.

Poza informacjami o zgłoszeniu zbiórki publicznej znajdują się na niej także inne informacje: listy i wykazy zbiórek publicznych i ich organizatorów, artykuły dotyczące wskazanego zagadnienia, wykresy ukazujące doświadczenia z dotychczasowych zbiórek publicznych.

Organizator zbiórki – już po jej zgłoszeniu, zamieszczeniu stosownej informacji na stronie internetowej i jej przeprowadzeniu – jest obowiązany do sporządzenia i doręczenia ministrowi właściwemu sprawozdania. W sprawozdaniu należy podać wartość i rodzaj zebranych ofiar oraz wskazać sposób ich rozdysponowania.

Analiza przepisów nowej ustawy prowadzi do pozytywnej oceny. Nowe zasady przeprowadzania zbiórek publicznych zdają się być znacznie lepsze od poprzednich, gdyż „życiowe”. Umożliwiają szybszą i mniej angażującą czasowo organizację przedsięwzięcia.