Jeden z rodziców dziecka likwidowanej szkoły nie otrzymał w terminie (do końca lutego) informacji o zamiarze likwidacji. Nadmienię, że rodzice ucznia są rozwiedzeni, a sam rodzic mieszka w innej miejscowości - nie jest pozbawiony praw rodzicielskich i utrzymuje kontakty z dzieckiem.

Czy w takim przypadku istnieje przesłanka do uchylenia uchwały?

Odpowiedź

Przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - dalej u.s.o., określają zasady i tryb postępowania prowadzącego do likwidacji szkoły. Określone przez ustawodawcę terminy kolejnych działań etapów postępowania, pełnią bardzo istotną rolę w procesie likwidacji.

Zgodnie z przepisami u.s.o. kompetencje w zakresie likwidacji placówki oświatowej spoczywają na organie prowadzącym szkołę. Organem prowadzącym w rozumieniu ustawy o systemie oświaty jest minister, jednostka samorządu terytorialnego albo inne osoby fizyczne lub prawne (art. 3 pkt 5 u.s.o.).

Zgodnie z art. 5c pkt 1 u.s.o., w przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zadania i kompetencje organu prowadzącego, w tym podjęcie uchwały o zamiarze likwidacji szkoły lub placówki oświatowej, wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada powiatu bądź sejmik województwa. Zatem w odniesieniu do szkół prowadzonych przez gminę, podmiotem uprawnionym do ich likwidacji jest wyłącznie organ stanowiący tej jednostki samorządu terytorialnego.

Proces likwidacji rozpoczyna się od podjęcia przez radę gminy stosownej uchwały, zwanej powszechnie uchwałą intencyjną (art. 59 ust. 1 w związku z art. 5c pkt 1 u.s.o.). Kompetencje gminy w zakresie likwidacji placówek oświatowych zostały zastrzeżone, także w ustawie z dnia 8 maca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) - dalej u.s.g. W myśl art. 30 ust. 2 pkt 1 u.s.g., zadaniem wójta, burmistrza, prezydenta miasta jest przygotowanie projektu uchwały rady gminy w sprawie zamiaru likwidacji szkoły.

Podjęcie uchwały intencyjnej, stanowi jednocześnie przesłankę warunkującą rozpoczęcie procesu likwidacji. Przepis art. 59 ust. 1 u.s.o. wskazuje, że uchwałę o zamiarze likwidacji szkoły należy podjąć do końca lutego. Przepisy u.s.o. nie wskazują natomiast terminu, w jakim należy podjąć uchwałę o likwidacji placówki, wskazując jednocześnie, że możliwość likwidacji szkoły publicznej istnieje wyłącznie do końca roku szkolnego - zgodnie z art. 63 u.s.o. - tj. do 31 sierpnia.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2011 r., (wyrok WSA z dnia 24 listopada 2011 r. II SA/Go 794/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/1459E8CFC2), procedura likwidacji szkoły składa się z dwóch równorzędnych etapów. W pierwszej kolejności podejmowana jest uchwała o zamiarze likwidacji placówki, która ma charakter intencyjny. Następnie organ prowadzący szkołę jest zobowiązany, co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkoły danego typu. Niezbędne jest także uzyskanie opinii kuratora oświaty i dopiero po wypełnieniu tej procedury możliwe jest podjęcie kroków prowadzących do likwidacji szkoły.

Niezwykle ważne jest zachowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego określonego w ustawie terminu. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 lutego 2012 r. (wyrok NSA z dnia 22 lutego 2012 r. I OSK 2376/11) podkreślił, iż termin określony w ustawie o systemie oświaty ma charakter materialnoprawny, co oznacza, że nie może zostać przywrócony, a jego niedochowanie przesądza o bezskuteczności zawiadomienia o zamiarze likwidacji szkoły.

Dla skutecznego i zgodnego z prawem zlikwidowania szkoły konieczne jest podjęcie przez radę gminy określonych działań z odpowiednim wyprzedzeniem.

Żaden z przepisów prawa nie pozwala na przyjęcie założenia, że doręczenie zawiadomienia jednemu z rodziców (opiekunów prawnych) dziecka, czyni skutecznym doręczenie drugiemu z nich, wyrok NSA z dnia 29 maja 2003 r. (wyrok NSA z dnia 29 maja 2003 r. II SA/Gd 1735/00, LEX nr 203427). Niedopełnienie przez organ prowadzący obowiązku powiadomienia o likwidacji szkoły rodziców dzieci w taki sposób, by informacja dotarła do nich bezpośrednio, może stanowić przesłankę stwierdzenia nieważności uchwały (K. Gawroński [red.], Szkoła o organ prowadzący, ABC 2008 s. 18).

Należy zatem stwierdzić, iż realizacja przez organ prowadzący uprawnienia w zakresie likwidacji placówki oświatowej wymaga szczegółowego zaplanowania i rozłożenia w czasie.

Likwidacja szkoły publicznej jest uzależniona od podjęcia przez radę gminy uchwały intencyjnej oraz powiadomienia rodziców uczniów, właściwego kuratora oświaty oraz wójta, (burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze likwidacji placówki oświatowej w nieprzekraczalnym sześciomiesięcznym terminie. Niezachowanie przez gminę któregokolwiek ze wskazanych wymogów w zasadzie przesądza o bezskuteczności podjętych działań i braku możliwości zlikwidowania placówki, co doprowadzi do odłożenia planów likwidacji szkoły, co najmniej o rok.