Pytanie pochodzi z  publikacji Vademecum Głównego Księgowego Administracja .


Muzeum będące podatnikiem czynnym VAT oraz organizator (miasto) dokonały zamiany prawa wieczystego użytkowania gruntu na budynek o tej samej wartości. Organizator w 1997 r. wyposażył instytucję kultury w ten grunt, będący w wieczystym użytkowaniu. Obecnie z tytułu dokonania tej czynności zamiany, pomimo podpisania stosownego aktu notarialnego, organizator wystawił fakturę VAT ze stawką zw. dotyczącą obszaru wpisanego do rejestru zabytków.

Czy muzeum zobowiązane jest przyjąć tę fakturę?

Z tego co wiemy akt notarialny jest wystarczającym dokumentem potwierdzającym tę transakcję, faktura jest w tym przypadku zbędna, tym bardziej że muzeum musiałoby teraz wystawić fakturę na sprzedaż gruntów, co nie byłoby prawdą, ponieważ jest to tylko zamiana kompensująca się wzajemnie bez jakiegokolwiek przepływu gotówki oraz zgodnie z ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Jeżeli wystawienie faktur jest w tym przypadku prawidłowe i konieczne, to w jaki sposób należy zaksięgować powyższą operację?

Odpowiedź

Transakcja zamiany nieruchomości pomiędzy gminą (tu organizator instytucji kultury) a instytucją kultury na gruncie podatku VAT jest niczym innym, jak dwiema odpłatnymi dostawami towarów. Czynność ta spełnia zatem definicję dostawy towarów zawartą w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Wskazać tu należy, że na mocy art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u., organy władzy publicznej są, co prawda wyłączone z grona podatników, ale wyłączenie to dotyczy tylko przypadku, gdy działają one w charakterze organów władzy publicznej, tj. w ramach właściwego dla nich reżimu prawnego. Wyłączenie to nie dotyczy natomiast działalności, która jest wykonywana przez nich na tych samych warunkach prawnych, które dotyczą prywatnych przedsiębiorców. Z kolei jednostki samorządu terytorialnego dokonując zamiany nieruchomości (każda ze stron dokonuje odrębnej czynności przekazania nieruchomości na rzecz drugiej strony), działają w obrocie na zasadach analogicznych do prywatnych przedsiębiorców.

W przypadku dostawy (także transakcji zamiany) gruntów, budynków, budowli lub ich części, nie zawsze wystąpi kwota podatku. Sprzedaż ww. nieruchomości może bowiem być zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 lub 10a u.p.t.u. Do środków trwałych zalicza się m.in. grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntu.

Ewidencja zamiany ww. nieruchomości może przebiegać następująco: nabycie przez gminę:

Wn konta 010 Środki trwałe (w analityce: Prawo wieczystego użytkowania gruntu),

Ma konta 240 Pozostałe rozrachunki.

Prawo wieczystego użytkowania gruntu podlega dla celów bilansowych amortyzacji według zasad ogólnych określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) - dalej u.o.r. Odpisy amortyzacyjne od tego składnika majątku ujmuje się w ewidencji bilansowej, zapisem:

Wn konta 400 Amortyzacja,
Ma konta 070 Umorzenie środków trwałych.

Z informacji zawartych w pytaniu wynika, że planowana zamiana nieruchomości ma odbyć się bez żadnych dopłat, przyjmuje się ich równoważną wartość. Dlatego też, ewidencja przedmiotowej zamiany może odbyć się w księgach rachunkowych bez pośrednictwa konta 240 Pozostałe rozrachunki.

A zatem, w przypadku zamiany prawa wieczystego użytkowania gruntu na inną nieruchomość, należy wyksięgować to prawo z ksiąg rachunkowych, w myśl poniższych zasad:
a) dotychczasowe umorzenie:
Wn konta 070 Umorzenie środków trwałych,
Ma konta 010 Środki trwałe (w analityce: Prawo wieczystego użytkowania gruntu);
b) nadwyżka wartości początkowej nad umorzeniem (nieumorzona wartość środka trwałego):
Wn konta 761 Pozostałe koszty operacyjne,
Ma konta 010 Środki trwałe (w analityce: Prawo wieczystego użytkowania gruntu).

Z kolei otrzymaną w wyniku zamiany nieruchomość (budynek) należy wprowadzić do ksiąg rachunkowych w wartości określonej w akcie notarialnym, zapisem:
Wn konta 010 Środki trwałe,
Ma konta 760 Pozostałe przychody operacyjne.

Powyższe operacje powinny być dokonane na podstawie aktu notarialnego dotyczącego tej zamiany.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego Administracja .