Ustalenie wysokości wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa należy do kompetencji właściwej rady (sejmiku). Zasady ustalania tego wynagrodzenia, obowiązkowe składniki wynagrodzenia i ich dopuszczalne wielkości reguluje ustawa o pracownikach samorządowych oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych ( Dz. U. Nr 50, poz. 398 z późn. zm . – dalej cytowane jako „ rozporządzenie ”).
Na podstawie delegacji zawartej w art. 37 ust. 1 pkt 4 ustawy o pracownikach samorządowych , Rada Ministrów określiła w rozporządzeniu warunki i sposób wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnianych na podstawie wyboru (wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów, marszałków województw i pozostałych członków zarządów powiatów i województw) oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego.
Obligatoryjne składniki wynagrodzenia wszystkich pracowników samorządowych, w tym zatrudnianych na podstawie wyboru to wynagrodzenie zasadnicze i dodatek za wieloletnią pracę. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa obowiązkowo otrzymują także dodatek specjalny w kwocie wynoszącej co najmniej 20 % i nieprzekraczającej 40 % łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców - w kwocie nieprzekraczającej 50 % łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego (art. 36 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych i § 6 rozporządzenia ). Dodatek funkcyjny dla wszystkich pracowników jest fakultatywnym składnikiem wynagrodzenia.
Ustawa w art. 37 ust. 4 stanowi, że maksymalne wynagrodzenie osób zatrudnianych na podstawie wyboru nie może przekroczyć w okresie miesiąca siedmiokrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255 z późn. zm.) . Ustawa budżetowa na 2011 r. ustala tę kwotę bazową na 1.766,46 zł, stąd maksymalne, miesięczne wynagrodzenie włodarzy samorządowych nie może przekraczać 12.365,22 zł. To maksymalna kwota wynagrodzenia ze wszystkimi składnikami.
Ustalając wysokość wynagrodzenia włodarza, rada gminy, rada powiatu czy sejmik województwa zobowiązana jest do przestrzegania nie tylko stawek zawartych w rozporządzeniu , ale również maksymalnej wysokości wynagrodzenia określonej w art. 37 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych . Poszczególne składniki wynagrodzenia muszą być tak określone, aby łączne wynagrodzenie miesięczne, wraz z dodatkiem za wieloletnią pracę nie przekraczało 12.365,22 zł.
To ograniczenie sprawia, że zróżnicowane stawki wynagrodzeń dla gmin, powiatów i województw ze względu na liczbę mieszkańców, określone w rozporządzeniu mają praktycznie małe znaczenie. W większości przypadków rady nie mogą uchwalić najwyższych stawek wynagrodzenia, bo prowadziłoby to do przekroczenia ustawowego maksimum. Wójt w najmniejszej gminie może otrzymywać maksymalnie wynagrodzenie w wysokości 12.100 zł, a prezydent miasta na prawach powiatu, w tym Warszawy 12.365,22 zł, a więc raptem o 265,22 zł brutto więcej.
W ustawie budżetowej na 2010 r. kwota bazowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe wynosiła 1.835,35 zł, a więc maksymalne wynagrodzenie mogło wynosić 12.847,45 zł. Rady i sejmiki podejmowały uchwały w sprawie wynagrodzeń jeszcze przed uchwalaniem ustawy budżetowej na 2011 r. Po wejściu w życie ustawy budżetowej na 2011 r. wynagrodzenia uchwalone jeszcze w 2010 r. często mogą przekraczać maksymalną dopuszczalną wysokość. W takich przypadkach rady i sejmiki będą zobowiązane do obniżenia wynagrodzenia. Wynagrodzenie nie może przekroczyć maksymalnej wysokości nie tylko w chwili podejmowania uchwały, ale w całym okresie pobierania wynagrodzenia.
Ograniczenie wysokości wynagrodzeń wszystkich włodarzy samorządowych do jednej kwoty nie powinno sprowadzać do fikcji zróżnicowania stawek wynagrodzeń określonych w rozporządzeniu . Prawodawcy powinni się zdecydować na jedno z dwóch rozwiązań: 1) ustalenie wyższej maksymalnej wysokości wynagrodzenia tak, aby różnice stawek określone w rozporządzeniu miały faktyczne odzwierciedlenie w wysokości wynagrodzenia, albo 2) ustalenie jednakowych widełek dla wszystkich samorządów i pozostawienie równej dla nich maksymalnej dopuszczalnej wysokości wynagrodzenia.
Limit wynagrodzenia miesięcznego określony w art. 37 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych nie dotyczy nagród jubileuszowych i dodatkowego wynagrodzenia rocznego, które przysługują wszystkim pracownikom samorządowym w wysokościach wynikających z właściwych przepisów.
Radosław Skwarło
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. Nr 50, poz. 398 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255 z późn. zm.)