Jak długo można zatrudniać pracownika jako pełniącego obowiązki?
 
Czy na stanowisko pełniącego obowiązki trzeba przeprowadzić konkurs?

Niedopuszczalne jest zatrudnianie pracownika samorządowego na stanowisku pełniącego obowiązki kierownika wydziału, czy kierownika jednostki organizacyjnej. Istotą pracy na stanowisku kierownika jest właśnie pełnienie jego obowiązków. Nie można tworzyć stanowiska pełniącego obowiązki kierownika jako protezy dla stanowiska kierownika. W praktyce takie zabiegi często są robione w celu uniknięcia wymogów kwalifikacyjnych dla danego stanowiska kierowniczego. Nie prawnej możliwości zatrudnienia kogoś na stanowisku pełniącego obowiązki kierownika, powołania na stanowisko pełniącego obowiązki, czy ogłoszenie konkursu lub naboru na takie stanowisko. Podobnie w tej kwestii wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z dnia 24 września 2009 r., III SA/Lu 295/09, LEX nr 530485.

Oczywiście czasami istnieje potrzeba i możliwość powierzenia pełnienia obowiązków kierownika (wydziału, czy jednostki). W przypadku przejściowego wakatu na określonym stanowisku można pełnienie tych obowiązków powierzyć innemu pracownikowi. Pracownik taki jednak zachowuje swoje stanowisko i tylko przejściowo dodatkowo lub zamiast dotychczasowych czynności wykonuje inną pracę. Obowiązki kierownika można powierzyć pracownikowi już zatrudnionemu w danej jednostce, a nie można kogoś zatrudnić właśnie w tym celu. Zgodnie z art. 21 ustawy o pracownikach samorządowych, jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Dla pracowników nieobjętych powyższą ustawą (np. samorządowych instytucji kultury) podstawą takiej decyzji jest art. 42 § 4 kodeksu pracy. Natomiast w placówkach oświatowych powierzenie obowiązków dyrektora następuje na podstawie art. 36a ust. 5 ustawy o systemie oświaty.

Celowe zatrudnienie pracownika na stanowisku pełniącego obowiązki kierownika byłoby równoznaczne z zatrudnieniem na stanowisku kierownika, gdyż pomimo użycia nieprawidłowej nazwy, w rzeczywistości doszłoby do zatrudnienia na stanowisku kierownika. W interpretacji umowy należy przede wszystkim brać pod uwagę, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 2 kodeksu cywilnego). Pracownik mógłby się domagać się przed sądem pracy ustalenia istnienia stosunku pracy na stanowisku kierownika (art. 189 kodeksu postępowania cywilnego) i zasądzenia wyrównania wynagrodzenia, gdyby otrzymywał niższe niż przewidziane dla tego stanowisko.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)